Waar zijn we nu eigenlijk zo bang voor?

Vandaag schijnt de lage najaarszon op bomen vol blaadjes die van groen langzaam naar geel, oranje, rood en bruin aan het kleuren zijn. Het is mooi buiten vandaag! En ook vol van verandering en verwachting. Zo wil ik ook leven: de mooie dingen zien en laten zien. Bloeien en toch voortdurend op weg zijn naar beter, verder of gelukkiger. In beweging, groeien.

Toen ik het artikel “Exit Juffrouw Annie” uit de Slowmanagement van oktober 2011 las constateerde ik dat de basis van het verhaal alweer ging over het aanvaarden van verandering. Net als in veel gesprekken die ik met mensen voer en andere artikelen die ik lees over verandering, proefde ik vooral weerstand. Daar waar de één wijst op verandering, mogelijkheden en kansen van het nieuwe grijpt de ander altijd terug naar het niet overboord willen zetten van het oude, benadrukt risico’s en doet vooral zijn best om de vernieuwing flink te temporiseren.

Met mijn eigen ontwikkeling in het achterhoofd zette dit me aan het denken over de vraag: “Waar zijn we nu eigenlijk zo bang voor?”.

Verandering

Verandering van onze acties wordt ingezet door het rationele brein. Je hebt een concrete probleemervaring en besluit dus iets anders te gaan doen. Je bent gemotiveerd en je wilskracht zet de verandering in gang.
“Ja maar…” hoor ik je nu zeggen, “wat nu als ik gedwongen word iets anders te gaan doen, zonder dat ik daar bewust voor kies?”. “Wat als een ander, of omstandigheden me in een richting drukken die ik niet op wil”?
Het klopt wat je zegt. Ons rationele brein bepaalt uiteindelijk ook maar 30% van de verandering in onze acties. Een veel groter deel wordt inderdaad beïnvloed door de omgeving. Maar  – en vergis je daar niet in – het allergrootste deel wordt bepaald door ons emotionele brein.
Elke gedragsverandering wijkt af van je dagelijkse routine. En het is heel makkelijk om de voordelen van die verandering te ontkennen. Want de oude manier waarop je iets deed leverde jou profijt op; het werkte prettig, je verdiende er geld of waardering mee, dus hoe kan iets anders nu beter zijn?  Hoe meer mensen in jouw omgeving profijt hebben van die oude situatie, hoe kleiner de kans op een roep om vernieuwing. Ook in jou zelf.
Wanneer je omgeving of de omstandigheden je dwingen je acties aan te passen kun je dat niet meer ontkennen. En dus ga je een volgende fase in. Je bent op dat moment nog niet gemotiveerd voor de verandering. Je ervoer hetgeen dat de verandering in gang heeft gezet niet als een probleem, maar het feit dat jij nu gedwongen wordt erin mee te gaan wel. Daar baal je van. Het vraagt van je dat je iets los laat en op weg gaat naar iets onbekends, waarvan je nog niet weet wat het je op gaat leveren. Dat roept weerstand op.

Weerstand

Dat ken ik ook heel goed. Zelfs wanneer in mijn hoofd rationele argumenten zeggen dat ik moet veranderen, blijf het veel gemakkelijker om vanuit mijn emotie tegenwerpingen op te roepen dan te kijken naar kansen.
Ik zou graag altijd volledig open willen staan voor elke verandering, zodat ik onbeperkt kan groeien. Maar ik neem mezelf altijd mee in een veranderingsproces. Mijn eigen ervaringen, kwetsuren en (voor)oordelen oefenen invloed uit op hoe ik kijk naar een verandering. Hoe ik het beleef. Angst en onzekerheid maken me daarin kritisch en voorzichtig.
Voel ik die weerstand in mezelf, dan probeer ik op zoek te gaan naar waar die vandaan komt. Vaak blijkt dat een kleinigheid uit de huidige situatie voor mij symbool staat voor een negatieve ervaring uit het verleden.  Mijn emotionele brein springt dan terug naar die eerdere ervaring en ik reageer in het hier-en-nu  met de heftigheid van die vaak onverwerkte gevoelens uit het verleden.
Het helpt mij om daar rustig naar te kijken. Wat zie ik nu eigenlijk gebeuren in mezelf? Misschien is deze situatie feitelijk wel helemaal niet zo vergelijkbaar met die uit het verleden. En gaan mijn emoties dus eigenlijk met me op de loop. En misschien kan ik zelfs, als ik naar de huidige situatie kijk, elementen ontdekken die te koppelen zijn aan goede ervaringen uit het verleden.  En zo mijn emotionele beleving van de huidige situatie beïnvloeden.

Groei

Het durven onderzoeken en uiteindelijk kunnen los laten van je eigen weerstand is een belangrijke randvoorwaarde voor groei.
Mijn advies is dan ook: hou niet krampachtig vast aan wat je kent, maar ga op zoek naar verandering. Begeef je eens in een andere omgeving. Vind plekken waar men op een positieve manier zoekt naar verbetering en niet alleen kritiek heeft op het oude. Luister ook eens naar andere mensen die nieuwe ideeën hebben zonder gelijk zelf in ontkenning of weerstand te schieten. Zet stappen door iets te veranderen in je eigen acties en kijk eens of het resultaat je bevalt. Neem van wat je hoort en ziet mee wat je aanspreekt, wat voor jou past en doe het ook vooral in je eigen tempo.

En wees vooral niet bang. Want het leven is net als de natuur. Als je naar buiten kijkt zie je dat groei niets anders is dan geleidelijke verandering.