Ontspruiten!

en hoe modellen je hierbij kunnen helpen.

De tijd is gekomen om de kiem te laten ontspruiten tot een plant. In mijn zoektocht naar hoe nu verder hebben een aantal modellen mij geholpen om de juiste koers te bepalen en deze om te zetten in concrete doelen. Misschien kunnen ze jou ook verder op weg helpen, om jouw koers uit te zetten in de 1.0 wereld, maar met het 3.0 gedachtegoed.

Waarom modellen gebruiken zul je denken? Waarom werken met modellen uit het stenen tijdperk in deze hightech en snel veranderende wereld? Op dit moment zijn de theorieën, zoals Organisatie 3.0, het netwerkdenken, etc. ruimschoots aanwezig, maar wordt er nog volop gesleuteld aan het juiste gereedschap (de methoden en technieken of prognosetools). Besluiten worden straks niet meer genomen op basis van modellen, maar met behulp van prognosetools. ‘Wanneer je een hamer hebt, ziet de hele wereld er als een spijker uit’. Mark Twain sloeg met deze uitspraak de spijker op zijn kop (om in de metafoor te blijven). Modellen scheppen hun eigen werkelijkheid, maar zolang je je ervan bewust bent dat modellen een vereenvoudigde (gestandaardiseerde) weergave van de veel complexere werkelijkheid tonen, kunnen ze je helpen met het reduceren, ordenen en het markeren van pijlers. Modellen bepalen niet hoe we moeten nadenken, maar zijn juist het gevolg van dit nadenken. Welke modellen hebben mij geholpen om de voor mij juiste koers te bepalen? Ik zal er drie uitnemen, die mij hebben geholpen bewust na te denken over mijn toekomst en deze om te zetten in concrete doelstellingen.

Mihaly Csikszentmihalyi

Allereerst het ‘flow-model’ van de Amerikaanse psycholoog Mihaly Csikszentmihalyi uit 1961.

Wanneer ben je in een ‘flow’? In interviews met meer dan duizend mensen vond hij vijf gemeenschappelijke delers, die alle respondenten beschreven toen zij het hadden over ‘gelukkig zijn’. Geluk of ‘flow’ begint wanneer je:

Geconcentreerd een activiteit uitvoert (1) die je zelf bepaalt (2) en die niet te makkelijk (bore-out) en niet te moeilijk (burn-out) is (3). Deze activiteit heeft een duidelijk doel (4) en je krijgt hierop gelijk feedback (5).

Het model heeft twee assen: de grootte van de uitdaging en het beroep op je capaciteiten.

Oefening: vul je laatste drie uitdagingen in en hoe je je daarbij gevoeld hebt.

En zit je in de juiste flow als je vijf bovengenoemde punten toepast of voer je activiteiten uit die te makkelijk zijn of juist een te grote uitdaging vormen? Heb je een duidelijk doel en ontvang je regelmatig feedback? Welke gevoelens uit het model springen er bij jou uit? Het ‘flow-model’ maakte bij mij zichtbaar wat van binnen al een poosje borrelde ‘ik miste de continue uitdaging en ontwikkeling’ en dit riep weer andere vragen op: ‘Zit ik nog wel op de juiste plek?’ en ‘Waarin wil ik mij verder ontwikkelen?’ tot ‘Wat worden mijn nieuwe doelen?’

Personal-Performance

Het tweede model, het ‘Personal-Performance-model’ kan je helpen bij het beantwoorden van de vraag of je nog wel op de juiste plek zit. Oefening: stel jezelf drie weken lang de volgende drie vragen en vul de antwoorden op een schaal van 1 (helemaal onjuist) tot 10 (helemaal juist) in.

1. In hoeverre worden mij de huidige opdrachten/taken opgedragen of bevolen? = moeten
2. Hoe stemmen de taken overeen met wat in kan? = kunnen
3. In hoeverre komt mijn werk overeen met mijn wensen? = willen

Oefening: bekijk vervolgens de vormen van de verschillende zeilen. Heeft het zeil vaak een andere vorm dan ben je in beweging en heb je waarschijnlijk een afwisselende baan. Zijn de zeilen steeds hetzelfde dan kun je je de volgende vragen stellen:

Wat wil ik? Kan ik, wat ik wil? Wil ik, wat ik kan? Wat kan ik?

Hoe zien jouw zeilen eruit? Heb je bovenstaande vragen gesteld en wat kwam daaruit naar voren? Na het analyseren van mijn eigen zeilen heb ik mezelf bovenstaande vragen gesteld.

Ik wil graag werken in een projectomgeving met voldoende uitdagingen en mogelijkheden om mezelf verder te ontwikkelen. De basiscapaciteiten zijn al aanwezig: ervaring met projecten – check, ervaring met hectische, internationale omgevingen – check en ervaring met deadlines – check.

De juiste doelen stellen volgens John Withmore

Op naar de volgende stap: het stellen van de juiste doelen. Je kunt hiervoor een tweetal modellen van John Withmore gebruiken.

Het juiste doel is:

Er is een onderscheid tussen einddoelen en prestatiedoelen. Een einddoel is een wens, zoals ‘ik zou graag een marathon willen lopen.’ Een prestatiedoel is de weg daar naartoe ‘ik zou iedere morgen dertig minuten willen joggen.’ Oefening: schrijf je doel op en controleer of het voldoet aan de veertien stappen in het model. Als het doel voldoet aan deze eisen dan kun je het GROW model toepassen.

Hoe ziet jouw doelenlijst eruit? Wat wil je op welke termijn bereiken? Wat is je einddoel en wat zijn je prestatiedoelen om dit einddoel en daarmee jouw eigen, unieke top te beklimmen? Welke route op de bergwand ga je bewandelen om de top te bereiken? Welke obstakels / kansen kun je op je route tegenkomen? Hoe reduceer of ontwijk je de obstakels en benut je de kansen die onderweg op je pad komen?

Ik heb inmiddels mijn doelenlijstjes opgesteld en mijn eerste prestatiedoel is inmiddels bereikt. Mijn doelen worden keer op keer een stukje concreter en je kunt je doelen of je weg er naartoe altijd nog bijstellen, want we leven nu eenmaal niet in een statische wereld.
Succes met jouw eventuele zoektocht en misschien helpen deze stenentijdperk modellen je een stukje op weg.

‘Het grootste gevaar voor de meesten van ons is niet dat ons doel te hoog ligt en dat we het missen, maar dat ons doel te laag ligt en dat we het bereiken.’ Michelangelo